Doorgaan naar inhoud
Menu
Maurice van Turnhout
  • Over Maurice
  • Contact
Maurice van Turnhout

Top 5 Hitchcockiaanse thrillers

Geplaatst op 15 april 201327 november 2014

Eerder gepubliceerd op de website van Cineville:

‘Stijl is niets meer dan zelf-plagiaat,’ schampert de Master of Suspense (Anthony Hopkins) in biografiefilm Hitchcock. Niemand kon Alfred Hitchcock zo goed plagiëren als Alfred Hitchcock zelf, maar toch hebben tal van collega-filmmakers het geprobeerd. Een top vijf van Hitchcockiaanse thrillers.

Het moeten pijnlijke tijden zijn geweest voor Hitch. In een scène uit Hitchcock – een film over de opnamen van Psycho (1960) – windt hij zich op om een artikel in een vakblad, waarin wordt betoogd dat zijn beste dagen als Master of Suspense achter hem liggen. Volgens de schrijver van het artikel is Hitchcock als maker van thrillers ingehaald door Franse cineasten als Henri-Georges Clouzot, Claude Chabrol en Jules Dassin. Terwijl Hitchcock zelf min of meer werd afgeschreven, dook het predicaat ‘Hitchcockiaans’ rond 1960 steeds vaker op in filmkritieken en essays.

Wat wil dat eigenlijk zeggen, ‘Hitchcockiaans’? Is dat de optelsom van Hitchcocks thema’s en stijlmiddelen? Aanhangers van de auteurtheorie noemden als definiërende karakteristieken van Hitchcocks werk ondermeer: de afwisseling van suspense met humor en romantiek; de aanwezigheid van een geheimzinnige blonde vrouw en/of een dominante moederfiguur; een bovengemiddelde interesse in de thema’s ‘verlies van onschuld’ en ‘gedeelde schuld’; en de opvallende terugkeer van een visueel traliemotief, waarbij het shot in strenge verticalen wordt opgedeeld.

Hieronder vijf thrillers die ‘Hitchcockiaans’ worden genoemd, omdat ze meerdere van deze karakteristieken bezitten.

5. Match Point

Toen de trailer van Match Point (2005) uitkwam, dacht iedereen dat het ging om een film van een jonge Britse regisseur. Iemand die wilde scoren met een kleine Hitchcockiaanse thriller. Groot was de verbazing toen aan het eind van de trailer de naam ‘Woody Allen’ in beeld verscheen. De mannelijke hoofdpersoon in Match Point is een tennisspeler (Jonathan Rhys Meyers), net zoals de protagonist van Hitchcocks Strangers on a Train (1951). En dat is geen toeval, want de twee films verkennen hetzelfde morele dilemma: kan je verder leven met een moord op je geweten? Scarlett Johansson speelt de vrouw die Rhys Meyers met een schalkse glimlach om haar vinger windt. In Hitchcock speelt zij de rol van Janet Leigh.

4. Last Embrace

Een suspense-film met Roy Scheider als psychisch beschadigde geheim agent. Qua verhaalopbouw doet Last Embrace (1979, Jonathan Demme) denken aan Hitchcocks Saboteur (1942) en North by Northwest (1959). Er is sprake van een fatale vrouw (Janet Margolin), en Demme manoeuvreert de plot weinig zachtzinnig naar een climax op het topje van een Amerikaans monument: dit keer niet het Vrijheidsbeeld (Saboteur) of Mount Rushmore (North by Northwest), maar de Niagara-watervallen. Om de band met Hitchcock te benadrukken werd componist Miklós Rózsa ingehuurd voor de muziek. Hij verzorgde eerder de score voor Spellbound (1945).

3. La sirène du Mississipi

François Truffaut bracht als interviewer heel wat uurtjes door met zijn idool Hitchcock. In de zwartkomische wraakfilm La mariée était en noir (1968 – met score van Bernard Herrmann) bracht Truffaut het geleerde in de praktijk, en een jaar later deed hij het nog eens dunnetjes over met La sirène du Mississippi. Een film over een gedoemde, obsessieve liefde. Frankrijk had met Catherine Deneuve de ultieme ‘Hitchcock blonde’ in huis, en Truffaut zette haar voortreffelijk in als de postorderbruid die Jean-Paul Belmondo het hoofd op hol brengt. En om zijn cinefiele fans te plagen droeg Truffaut deze zéér Hitchcockiaanse film op aan zijn andere grote idool, Jean Renoir.

2. Charade

Dit werkje wordt vaak bestempeld als ‘de beste Hitchcock-film die Hitchcock niet heeft gemaakt’. Het moet gezegd, vergeleken met het beste van de meester is het een bescheiden prestatie. Charade (1963, Stanley Donen) is eigenlijk North by Northwest met omgekeerde rollen: Cary Grant speelt de professional, en de vrouw (Audrey Hepburn) is nu het onschuldige groentje in spionagezaken. Net als veel Hitchcock-thrillers is Charade een romantische komedie in vermomming, waarin twee gelieven door de plot – en door hun eigen twijfels – twee uur lang uit elkaar worden gehouden. Hepburn ging later nog eens op de Hitchcock-toer met Wait Until Dark (1967, Terence Young), als een blinde vrouw die in haar appartement door gangsters wordt belaagd.

1. Body Double

Een ironische shocker, met voor ieder wat wils: sadisme, fetisjisme, gluren en stalken. Brian De Palma stond al jaren bekend om zijn ‘Hitchcock-variaties’, maar nergens maakt hij het bonter dan in Body Double (1984). Alles haalt hij uit de kast: niet alleen de plots van Rear Window (1954) en Vertigo (1958) worden geplunderd, De Palma lijft ook Hitchcocks point-of-view-shots, long takes en alwetende camera in. Een gevalletje jatwerk? Zo simpel is het niet. De Palma borduurt voort op Hitchcocks stijlmiddelen, zoals Rembrandt voortborduurde op die van Caravaggio. Body Double speelt zich deels af in de pornowereld, en de film is een statement over de interactie tussen kijker en medium. De Palma laat zien hoe pornofilms en mainstream-films dezelfde erotische drogbeelden gebruiken om de kijker te manipuleren. Body Double zou de wangetjes van de oude Hitchcock nog hebben laten glimmen.

Geef een reactie Reactie annuleren

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

  • Journalist
    • Filosofisch Elftal
    • Interviews
    • Reportages
    • Filosofie
    • Durf te twijfelen
  • Schrijver
    • Lichtstadfamilie
    • Hardop Denken
    • Paleis van Mieris
  • Over film
    • Artikelen
    • Filmessays
    • Filmgesprek
©2025 Maurice van Turnhout