Eerder gepubliceerd op de website van Cineville:
Films zijn er niet zomaar. Filmmaken is een woest proces, van de scriptfase tot de postproductie. Crowdfundingsplatform CineCrowd barst van de interessante en eigenzinnige filmmakers en hun projecten. Maurice van Turnhout neemt elke maand een kijkje bij zo’n project. Een kijkje in de hemel en de hel van het filmmaken. In deze zesde aflevering spreekt hij kersverse regisseur Gijs Kerbosch tijdens het maken van de videoclip bij The Mushroom Cloud, een lied van het Kyteman Orchestra.
Door Maurice van Turnhout
Foto: Maarten Alexander
‘Blijkbaar zijn we bij Kytopia niet zo snel met het maken van clips,’ zegt Gijs met een grijns. De single van The Mushroom Cloud kwam al in april uit, maar ter ondersteuning van de internationale release volgt de clip pas in januari volgend jaar.
Gijs staat in de loods van Kytopia, ooit het bedrijfsterrein van een houthandel in Utrecht, nu een florerende broedplaats die mede wordt geleid door naamgever Colin ‘Kyteman’ Benders. Hier zal The Mushroom Cloud worden opgenomen, volledig in de geest van het Kytopia-ideaal om meerdere kunstdisciplines op één plek samen te brengen. Terwijl de hits van Queen door de ruimte galmen, beschildert art director Romke Faber twee metershoge doeken die samen het decor voor de clip vormen. Romke begroet Gijs met een joviale omhelzing. ‘Ben je al nerveus?’ vraagt hij aan de regisseur.
Gijs geeft toe dat hij door zenuwen geplaagd wordt. Dit is zijn vuurdoop als regisseur, en het is meteen een project van enige omvang. Straks heeft Gijs niet alleen de supervisie over een filmcrew, maar ook over dertig orkestleden en twaalf dansers. Gijs: ‘Ik heb nog nooit op de regiestoel gezeten, maar als producent heb ik er wel vaak naast gestaan. Als je er helemaal blanco aan begint, is het te zwaar. Dan krijg je de mensen met wie je wilt werken ook niet mee. Ik weet in ieder geval van A tot Z hoe het proces in elkaar zit.’
Voor zijn productiemaatschappij 100 % Halal produceerde Gijs al tientallen videoclips, commercials en films (waaronder de New Kids-serie), maar hij is ook gepokt en gemazeld in de muziekwereld. ‘Ik heb veel dubbelfuncties hier,’ zegt hij bijna terloops, terwijl hij naar zijn kantoor wandelt. ‘Ik doe ook het management van Kyteman, samen met de vader van Colin.’
Diepere laag
Vijf jaar geleden liet een wederzijdse vriend aan Gijs het Kyteman-lied Sorry horen, en dat viel in de smaak. Gijs: ‘Ik had eerder al een vinylplaat van Nobody Beats the Drum uitgebracht. Dus ik dacht, we zetten dat liedje van Kyteman ook op een plaat. Ik belde Colin op en hij was meteen enthousiast. Toen bleek dat hij nog veel meer goede liedjes had.’
Wat is er zo goed aan Kytemans muziek? Na enig nadenken: ‘Mensen proberen kaders in hun leven te stellen, en soms is kunst in staat om aan die kaders te tornen. Waardoor je in de war raakt, of waardoor je wordt geëmotioneerd. Maar dat is allemaal heel theoretisch. Toen ik Sorry hoorde dacht ik gewoon: wow, dit is heel tof. Over het algemeen gaat het zo met alles wat ik doe. Het gaat allemaal op gevoel, ook bij de mensen met wie ik samenwerk.’
‘Het liefst werk ik met mensen die naar iets op zoek zijn. Wat ik interessant vind, is als kunstenaars afscheid durven nemen van datgene wat ze heel goed kunnen. En dat ze vervolgens een diepere laag in hun werk aanboren, of dat ze juist iets heel anders gaan doen. Dat brengt ook een zekere onrust met zich mee. Ze worden weer kwetsbaar omdat ze niet meer alle antwoorden hebben.’
Wakker worden en dromen
Kytopia heeft een reputatie als artistieke vrijplaats. Op een deur staat in grote witte letters de leus ‘Wake up, start dreaming’ gekalkt. Gijs deelt deze mentaliteit: ‘Toen Colin zijn eerste plaat af had, kwam hij met een plan bij mij. Hij had die plaat gemaakt met 300 audio-lagen, en hij had zeker 25 mensen nodig om dat live op een podium uit te voeren. Toen ik ging rekenen bleek dat zoiets helemaal niet kon, maar we gingen het wel proberen. Nadat we door veel mensen waren afgewezen stapte Productiehuis Oost-Nederland erin. Toen werd het een groot succes. Vorig jaar begon Colin aan zijn nieuwe plaat, en hij wilde driekwart jaar lang twee dagen in de week met het hele orkest repeteren. Heftig. Daar hebben we dan veel discussies over. Maar uiteindelijk vinden we een manier en dan komt er een nieuwe plaat.’
Op een gegeven moment moet Kytopia plaats maken voor een woonwijk, maar het is nog niet duidelijk wanneer dat precies gebeurt. ‘De crisis heeft ons een handje geholpen, anders was er al wel eerder gebouwd. Enerzijds is het vervelend dat Kytopia straks niet meer bestaat, omdat we hier toch iets hebben opgebouwd. Maar aan de andere kant beseffen we ook hoeveel mazzel we hebben, en dat we moeten genieten van elke dag dat we hier zitten. Binnen de gegeven tijd moeten we zoveel mogelijk projecten doen. Colin zei ooit: de band tussen de mensen van Kytopia zit niet in de stenen, dat gaat al veel verder terug.’
Misschien niet toevallig is de wisselwerking tussen vernietiging en opbouw het hoofdthema van The Mushroom Cloud. Toen het idee voor clip en nummer ontstond was Gijs net het boek ‘Rites of Spring’van de Canadese historicus Modris Eksteins aan het lezen, een sociaal-culturele studie van de aanloop naar de Eerste Wereldoorlog. ‘In de tijd van het modernisme waren er veel vernieuwingen in de kunst, en er werden allerlei uitvindingen gedaan. Toen kwam de Eerste Wereldoorlog, alles moest kapot om weer opnieuw te kunnen beginnen. Misschien klinkt het heel naïef, maar het is jammer dat ze het toen met kanonnen en geweren moesten oplossen. De mens was al ontwikkeld genoeg om te bedenken dat oorlog niet de manier is om vernieuwing te brengen.’
Maar The Mushroom Cloud gaat toch ook over de schoonheid van vernietiging? Gijs staart even naar de muur: ‘Natuurlijk had ik die clip het liefst gedraaid op het moment dat de eerste sloopkogel hier naar binnen gaat.’
Inmiddels hebben de Kytopianen een CineCrowd-record gebroken: binnen vijf dagen hebben ze hun streefbedrag gehaald. De clip is vanaf half januari te zien. Meer informatie is te vinden op de website van CineCrowd.