Voor Nemo Kennislink interviewde ik filosofen Marli Huijer en Rein Gerritsen over straf, discipline en controle.
Toezicht zorgt ervoor dat mensen zich netjes gedragen, signaleerde filosoof Michel Foucault. Dat werkt zo in de gevangenis, maar ook in de openbare ruimte. Maar resulteert toezicht ook in moreel betere mensen?
De disciplinaire samenleving waar Foucault over schreef heeft zich volgens Huijer en Gerritsen ontwikkeld tot een controlesamenleving. Huijer: “Onze gedragingen worden nu via onze smartphone, de ov-chipkaart of de slimme meter van het energiebedrijf continu gecontroleerd. Tal van organisaties sturen ons gedrag via technologieën, door microstraffen en microbeloningen uit te delen.”
Gerritsen vult aan: “Camerasystemen met gezichtsherkenningstechnologie leveren informatie op die nuttig is voor veel partijen. Die informatie gaat niet zozeer over iets strafbaars wat de zelfredzame burger in het verleden heeft gedaan, maar is een risicoanalyse van wat die zelfredzame burger mogelijkerwijs zou kúnnen doen. Neem de gedupeerden van de kindertoeslagenaffaire, die werden door algoritmen eruit gefilterd omdat er werd geanticipeerd dat ze zouden kunnen frauderen met hun toeslagen. Veel van die gedupeerden kunnen inmiddels geen verzekering of hypotheek afsluiten, geen creditcard aanvragen.”
Lees hier vrij van betaalmuur het hele artikel.
