Eerder gepubliceerd op de website van Cineville:
Films zijn er niet zomaar. Filmmaken is een woest proces, van de scriptfase tot de postproductie. Crowdfundingsplatform CineCrowd barst van de interessante en eigenzinnige filmmakers en hun projecten. Maurice van Turnhout neemt voortaan elke maand een kijkje bij zo’n project: een kijkje in de hemel en de hel van het filmmaken. In deze eerste aflevering spreekt hij George Sluizer over zijn Hollywoodfilm Dark Blood. De productie van deze film kwam in 1993 plotseling stil te liggen door de dood van hoofdrolspeler River Phoenix. Dit jaar monteert Sluizer hem alsnog af.
Door Maurice van Turnhout
Foto: Martijn Savenije
Vijf jaar geleden werd George Sluizer getroffen door een slagaderbreuk. Volgens de diagnoses van vier verschillende vaatchirurgen heeft hij nog ongeveer een half jaar te leven. Sluizer zette meteen zijn prioriteiten op een rijtje: Dark Blood moest afkomen, voor het te laat was. Door de voortijdige dood van Phoenix mist hij 20 % van de scènes die hij eigenlijk had willen draaien, waardoor hij tijdens de montage naar creatieve oplossingen moet zoeken. Sluizer: ‘Ik weet niet wat een kijker gaat denken. Sommigen zullen denken dat er niks ontbreekt. Maar ik weet zelf donders goed wat er ontbreekt. Als er scènes missen, verandert ook de structuur van de personages. Of die verandering goed of slecht is laat ik in het midden. Misschien is het wel een verbetering.’
Sluizer (1932, Parijs) maakte in 1972 zijn speelfilmdebuut met de in Brazilië opgenomen productie Joao en het mes. Internationaal succes verwierf hij zestien jaar later met Spoorloos. Begin jaren negentig kreeg Sluizer een kaartje uit Australië van de onbekende schrijver Jim Barton. Of Sluizer misschien een script van hem wilde lezen. ‘Dat bleek dus het script van Dark Blood te zijn. Ik vond het een interessant verhaal. Het had een politieke dimensie. Begrippen als ecologie en duurzaamheid kwamen indirect aan de orde.’
Dark Blood draait om Boy, die zich heeft teruggetrokken op een nucleair testterrein, nadat hij zijn vrouw verloren heeft aan kanker. Boys zelfopgelegde ballingschap wordt ruw verstoord door een Hollywood-echtpaar met autopech. ‘Boy wil ze vasthouden omdat hij nooit bezoek heeft. En hij wordt verliefd op de vrouw. Verliefd, dat is een woord dat ik eigenlijk niet graag gebruik. Je kan beter zeggen: hij is aardig voor haar. Maar hij is ook verbitterd.’
River Phoenix was meteen Sluizers eerste keus voor de rol van Boy. In 1993 was de 23-jarige Phoenix een tieneridool, maar wel één met een Oscar-nominatie op zak. ‘Rivers agente wilde het script niet aan hem doorgeven, omdat ze mijn naam niet kende. Zo kunnen agenten in Amerika zijn, domme beschermers van acteurs. Vervolgens hebben we Johnny Depp benaderd. Hij beloofde ons dat hij het script in het weekend zou lezen. Dat heeft minstens twee maanden geduurd, elke week beloofde Depp opnieuw dat hij het script in het weekend zou lezen. En toen kwam mijn film Utz in Amerika uit. De agente van River had die film gezien, en ze belde de productiemaatschappij op: is dat die man waar ik vier maanden geleden een script van heb gehad? River belde diezelfde avond terug om te zeggen dat hij mij wilde ontmoeten.’
Sluizer vloog meteen naar San Francisco, waar Phoenix aan het werk was. ‘Toen ik met hem zat te lunchen had ik behoorlijk zware hoofdpijn, wat ik zelden heb. Dus ik zei tegen hem dat ik niet wist of ik hem met zo’n hoofdpijn iets fatsoenlijks kon vertellen over de film. Toen ging hij meteen naar de apotheek om aspirines te halen. Dat is dan een ster, een bekend acteur, die holt meteen naar een apotheek om aspirines te halen voor een vreemde meneer.’
Jantje of Pietje
De buitenopnamen voor Dark Blood vonden plaats in de woestijn van Utah en New Mexico. Toen de productie voor de resterende elf dagen aan studio-opnamen naar Los Angeles verkaste, sloeg het noodlot toe: op 21 oktober 1993 overleed River Phoenix aan een overdosis cocaïne. ‘Dat was niet gepland,’ zegt Sluizer met een wrang glimlachje. ‘Het was een enorme ramp. De film was door studio New Line voorverkocht aan veertig landen. En de baas van New Line, Ted Turner, wilde niet dat er vervanging kwam voor River. Dat vond hij oneerbiedig omdat River zo populair was. Veel mensen hebben me toen aangeraden om gewoon de benen en de rug van een ander te filmen. Ik weet wel dat sommige actiefilms zo zijn afgemaakt. Maar Dark Blood is een intieme film, waarbij het erom gaat dat je in de ogen van de acteurs kunt kijken. Dan kan ik River niet door Jantje of Pietje vervangen, dat past niet.’
Turner koos eieren voor zijn geld. ‘De verzekering betaalde alle schade en dat was een pittig bedrag. Maar toen ontstond er een ruzie tussen de Berliner Bank, die de cashflow verzorgde voor de productie, en de verzekeringsmaatschappij. De bank zei: wij hebben die film gefinancierd, dus het filmnegatief is van ons. En de verzekering zei: nee, wij hebben uitgekeerd, dus het negatief is nu van óns.’
Sluizer keerde terug naar Europa. Zelf kon hij ook niet meer bij het negatief van Dark Blood, dat lag opgeborgen in een kluis van de verzekeringsmaatschappij. ‘Om de zoveel tijd belde ik de verzekering, om te vragen of ze er al uit waren. Ik heb ook een bod gedaan: mag ik mijn film kopen voor één dollar, als jullie er toch niets mee doen? In 1999 heeft de verzekering het negatief aangeboden bij twee filmotheken, die van de UCLA en die van het American Film Institute. Het was ongemonteerd materiaal, dus je moest investeren voordat het bruikbaar was. Dat hadden ze er niet voor over. Het was 700 kilo materiaal, een vrachtauto vol. De verzekering besloot om het spul te verbranden. Toen ik dat hoorde dacht ik: dan haal ik het wel weg. Ik ben handig genoeg.’
Snel en ’s nachts
Hoe pakte hij die roof aan? ‘Ik heb negen jaar in Hollywood gezeten, dus ik ken aardig wat mensen daar. Ik weet hoe het systeem in elkaar zit, en ik weet waar ik de jongens kan vinden die iets durven. De opdracht was dat het snel moest gebeuren en dat het ’s nachts moest gebeuren, voordat iemand argwaan zou krijgen. Anders had ik een probleem. Ik was in Holland toen het gebeurde. Maar de verzekering wist drommels goed wie er achter zat. De verzekeringsman belde me later en zei: bedankt, nou hoeven we de verbranding niet te betalen.’
Bij de eventuele consequenties van de roof stond Sluizer niet teveel stil. ‘Als je jezelf ten doel stelt dat het negatief niet verbrand wordt, dan moet je zorgen dat het niet verbrand wordt. Als je gaat bedenken wat er allemaal kan gebeuren, dan kom je er niet aan toe. Je bent niet op deze aarde om gehoorzaam te zijn. Als je op je sterfbed beseft dat je heel je leven alleen maar gehoorzaam bent geweest, dan had je misschien beter niet geboren kunnen worden. Dan heb je je potentiële mogelijkheid niet gebruikt.’
‘Maak hem, verdomme’
‘Ik heb veel jonge collega’s horen zeggen: het Filmfonds heeft nee gezegd, dus ik kan mijn film niet maken. Onzin! Als je een film wilt maken, maak hem, verdomme. Ik ben gewend om films te maken zoals Joao en het mes, films die eigenlijk niet kunnen, die gemaakt zijn op een andere manier dan gebruikelijk. Indertijd had geen enkele producent interesse om een rare film in Brazilië te maken. Je kunt toch ook gewoon een film in Volendam maken? Maar ik wilde die film wél zo maken want ik vond het een mooi verhaal. Dan moest ik het zelf maar doen.’
Zijn ambities hadden ook schaduwkanten. ‘Ik was obsessief, ik kon het filmen niet laten. Dat betekent dat ik een heleboel andere dingen heb verwaarloosd. Als je tien jaar oud bent wil je niet dat je vader vijf maanden lang ergens ver weg is. Dat snap ik. Ik wil niet voor mijn zoon of dochter spreken, maar ze zullen wel eens gedacht hebben: waar is die zak, die zo met film bezig is?’
Als Dark Blood af is gaat Sluizer terug naar het Zuid-Franse Nice, waar hij al bijna tien jaar woont. Wil hij liever in Frankrijk sterven? ‘Het interesseert me niet waar het uiteindelijk praktisch gebeurt. Ik ben uit het niets voortgekomen en ik ga terug naar het niets. Wat er overblijft, is dat mensen die nog niet dood zijn weten dat ik bestaan heb. Daarna, drie generaties verder, het zal ze een zorg zijn.’
Mede dankzij fondsenwerving via CineCrowd heeft Sluizer Dark Blood af kunnen monteren. Op 27 september zal zijn infinito in première gaan op het Nederlands Film Festival in Utrecht.