Eerder gepubliceerd op 12 mei in Trouw:
Ga eens kijken in de OBA in Amsterdam, zegt Denker des Vaderlands, Marli Huijer. Daar loopt een pilot, StudyShare, waarbij studenten experimenteren met gezonde groepsdruk en het uitbesteden van discipline. Het eerste deel van een serie met adviezen van de denker.
Maurice van Turnhout
Talloze studenten lopen ’s ochtends vol goede moed de Amsterdamse openbare bibliotheek binnen om te gaan studeren. Aan het einde van de dag sloffen ze mismoedig weer naar buiten. Weer te weinig gedaan. Weer veel te lang aan het ‘soggen’ geweest – een studentikoze uitdrukking voor Studie Ontwijkend Gedrag.
Toen bibliothecaris Frank Verbeek op een dag in de OBA een meisje hopeloos zag worstelen met haar concentratie, bedacht hij ineens: Als we haar nu eens mét haar studieboeken maar zónder telefoon in een afgesloten ruimte zouden stoppen, zou ze vast beter studeren. Verbeek: “Vervolgens schoot me te binnen dat het nog beter zou zijn om een groep studenten bij elkaar te zetten. Het stimuleert immers enorm om in een groep te werken. Zo is het idee voor StudyShare geboren.”
Vorige week startte de pilot van StudyShare. Bij StudyShare schrijven studenten zich in om met anderen in een afgesloten ruimte te gaan studeren. Social media en mobiele telefoon zijn niet toegestaan, praten ook niet. Je studeert steeds in blokken van drie kwartier, gevolgd door een kwartier pauze. Alleen in de pauze mag je de zaal in en uit.
“Zo’n cyclus”, zegt Verbeek, “noemen we een ‘pomodoro’. De pomodoro-methode is een bekende timemanagementechniek. Na drie pomodoro’s is er een uur pauze. De deelnemers komen samen in een lekker studieritme terecht. Toen ik mijn vrouw, die onderwijskunde studeert, over mijn idee vertelde, liet ze mij het boek van Marli Huijer zien. Wat zij beschrijft over het uitbesteden van discipline raakt de kern van StudyShare.”
“Huijer geeft in haar boek het voorbeeld van popzangeres Amy Winehouse”, vertelt Verbeek. “Vóór haar optredens vroeg ze aan de barman om haar tijdens het optreden onder geen beding drank te geven, al zou ze er om smeken. Winehouse besteedde de discipline uit aan de barman; de studenten die aan StudyShare deelnemen besteden hun discipline uit aan een sociaal kader, een groep.”
Ritme
Toch is er ook toezicht, in de vorm van een ‘StudyBob’. Verbeek: “Dat is een variant op de nuchtere chauffeur die iedereen na het stappen veilig thuisbrengt. Die StudyBob mag zelf ook gewoon studeren, maar daarnaast let hij erop dat er precies drie kwartier gestudeerd wordt, waarna er echt precies een kwartier pauze is. Ook als de studenten net lekker zitten te werken, is het de bedoeling dat ze toch stoppen. Ritme is heel belangrijk. Het geeft rust in je hoofd, waardoor je veel beter kan focussen op wat je moet doen.”
Voor het eerste blok van de pilot is Verbeek zelf de StudyBob. Hij staat voor een groep van vijfentwintig scholieren en studenten, die zich hebben verzameld in een zaaltje van de bibliotheek. Vóór hem op tafel staat het soort belletje dat je normaal gesproken op de receptiebalie van een hotel ziet. “Heeft iedereen zijn telefoon uit?” vraagt hij. “Zijn er misschien nog mensen die hun telefoon in willen leveren?” Er klinkt gelach.
Na het doorspreken van de huisregels wil Verbeek het startsignaal geven. Zijn hand zweeft al boven het belletje als Emma de Jong (28), studente internationale betrekkingen, van zich laat horen: “Ik wil mijn telefoon wel inleveren.” Verbeek neemt het toestel aan.
De bibliothecaris blijft niet als een schoolmeester tegenover de groep zitten, maar verhuist met zijn belletje naar een lessenaar op de eerste rij. Drie kwartier lang klinkt er niets anders dan getik op toetsenborden, en het geritsel van pagina’s die worden omgeslagen.
In de eerste pauze wordt Emma de Jong herenigd met haar telefoon. Met een lach vertelt ze: “Ik heb het concentratievermogen van een garnaal. Om de vijf of tien minuten kijk ik op mijn telefoon of ik nieuwe WhatsApp-berichtjes heb. Het is een automatisme geworden.” Terwijl ze het zegt, veegt ze even over het schermpje van het toestel. “Als ze StudyShare doorzetten kan het misschien wel uitgebreid worden naar de grote studiezaal, dat zou fantastisch zijn.”
Davita de Jonge (25), stagiaire in de bibliotheek en student Nederlandse letterkunde, is daar niet zo van overtuigd: “De kracht is nu dat het exclusief is, en dat de groep klein is.” De schoolse indeling met tafels in rijen heeft volgens haar het gewenste disciplinerende effect: mensen kunnen de schermen van elkaars laptop zien. “Ik zou nu met één druk op de knop op Facebook kunnen, maar dat doe ik niet. Omdat er sociale controle is.”
Concentratie
Achterin de zaal kijkt havist Moos Poelmans (17) een beetje beteuterd voor zich uit. Hij heeft zich voor de hele week ingeschreven om de examenvakken economie, filosofie en Nederlands bij te spijkeren. “Maar ik weet niet of ik hier veel aan heb. Dat ligt echt aan mezelf hoor. Ik heb gewoon een slechte concentratie.”
Als Verbeek na afloop de enquêteformulieren van de deelnemers doorneemt, blijkt dat de meeste mensen tevreden zijn met de rust in de zaal. Toch geven meerdere deelnemers aan het prettiger vinden als Verbeek juist wél als een schoolmeester met zijn gezicht naar de zaal gaat zitten.
Is het vertrouwen in de groepsdruk nog niet groot genoeg? Studente Davita de Jonge heeft zich ook al opgegeven als StudyBob, maar is niet bang dat ze streng hoeft op te treden. “Ik verwacht dat de mensen die hier komen gemotiveerd zijn, en hun verantwoordelijkheid nemen.”