MISSION: IMPOSSIBLE – DEAD RECKONING, PART I (regie: Christopher McQuarry). ‘Gegist bestek’, dat blijkt de Nederlandse vertaling te zijn van DEAD RECKONING, zo leerde ik van de ondertiteling. De term slaat op een schatting van de positie van een voer- of vaartuig aan de hand van vertrekpositie, koers en afgelegde afstand. Precies deze schatting wordt…
Filmessays
Eeuwig heden: over Nicholas Rays ‘Bigger than Life’, film en psychose
Slotessay voor de cursus Film en Leven, Domein voor de Kunstkritiek, maart 2014. 1. Laatst vroeg ik mijn vader, die aan de ziekte van Parkinson lijdt, hoe hij zich voelt als zijn pillen niet werken. Zijn antwoord: ‘Alsof ik gevangen zit in mijn eigen lichaam.’ En hoe voelt zijn lichaam aan als zijn pillen wel…
Mr. Snowden Goes to Moscow
SNOWDEN (regie: Oliver Stone). Als de 23-jarige Edward Snowden (Joseph Gordon-Levitt) bij zijn CIA-sollicitatie wordt gevraagd wat de belangrijkste invloeden op zijn persoonlijke filosofie zijn, antwoordt hij zonder blikken of blozen: Star Wars, Joseph Campbell, Henry David Thoreau en Ayn Rand. Bij het horen van die laatste naam spitst de CIA-man aan de andere kant…
American Football tegen fascisme
FLASH GORDON (1980, regie: Mike Hodges). De Britse cineast Mike Hodges (Get Carter, Pulp) had als kind weinig strips gelezen. Toen hij werd ingehuurd om de stripverfilming Flash Gordon (1980) te regisseren, moest hij aan zijn mannelijke Amerikaanse vrienden vragen hoe het was om met die comics op te groeien. Allemaal gaven ze toe dat…
Predikant als rockster
THE APOSTLE (1997, regie: Robert Duvall). Geen enkele Hollywood-studio wilde de vingers branden aan het droomproject van Robert Duvall. En dat terwijl de acteur net een Oscar had gewonnen voor zijn rol in Tender Mercies (1982, Bruce Beresford), als een aan lagerwal geraakte countryzanger die zich tot born again Christian bekeert. Zo’n personage kon nog…
Gij zult een individu worden
BOYHOOD (regie: Richard Linklater). Een verademing, zo werd Richard Linklaters Boyhood mij door meerdere filmliefhebbers omschreven. Waarom dan? Omdat er ‘niets in gebeurt’, kreeg ik te horen. Na de film gezien te hebben kan ik alleen maar concluderen dat er wel degelijk ‘iets’ gebeurt in Boyhood. Toch kon ik het wel plaatsen, die ervaring van…
De taal van het verlangen
DIE ANDERE HEIMAT: CHRONIK EINER SEHNSUCHT (regie: Edgar Reitz). ‘Een mens moet weten waar hij thuishoort.’ Dat zegt fabrikant Anton Simon in de eerste Heimat-serie van Edgar Reitz uit 1984. Zo vanzelfsprekend is dat natuurlijk niet. Wat als je geboortegrond aanvoelt als drijfzand, een aardlaag waar je door hard te stampen alleen maar verder in…
Herinneringskunst
LA DANZA DE LA REALIDAD (regie: Alejandro Jodorowsky). Alejandro Jodorowsky loopt over een pier, in de richting van de zee. Negen jaar oud is hij. Zijn voorland – de camera – loopt voor hem uit. Op de pier passeert Alejandro een reeks levensgrote, uit bordkarton geknipte figuren, die de personages uit de film voorstellen. Achter de kartonnen figuren…
Gods eigen genocide
NOAH (regie: Darren Aronofsky). In de illustraties uit mijn Kinderbijbel stond de Ark van Noach als een drijvende kinderboerderij afgebeeld, vol lachende mensen en dieren. Alle hens aan dek en varen maar. Na regen komt zonneschijn. Die tekeningen zijn eigenlijk een soort Elly-en-Rikkertversie van het Arkverhaal. Schilders als Leon Comerre, Ivan Aivazovsky en Francis Danby waren gefascineerd door de zondvloed…
Sprezzatura uit een flesje
THE GRAND BUDAPEST HOTEL (regie: Wes Anderson). Welkom in het Grand Budapest Hotel in Nebelsbad, Republiek Zubrovka. Het jaar is 1932. De conciërge, M. Gustave (Ralph Fiennes), staat altijd voor u klaar. Hij is Castiglione’s ideale hoveling, een homo universalis: dienaar, dichter en diplomaat ineen, en gezegend met sprezzatura, waardoor het hem geen enkele moeite lijkt te kosten om…
Zelfspot in zwart-wit
NEBRASKA (regie: Alexander Payne). Als Warren Schmidt (Jack Nicholson) in Alexander Payne’s About Schmidt (2002) wordt geconfronteerd met Amerikaanse mythologie, voelt hij zichzelf een paar centimeter kleiner worden. Schmidt bezoekt een pioniersmuseum, en realiseert zich dat zijn eigen tripje met een luxe motorhome in het niet valt bij de reizen van zijn voorouders. De pioniers…
HAL met de stem van Scarlett
HER (regie: Spike Jonze). Een man zweert de liefde af. Dan leert hij onverwacht een nieuwe liefde kennen: zijn computer. En ja, het is wederzijds. Spike Jonze’s Her lijkt deels geïnspireerd op het beroemde gedicht van Ovidius, waarin de beeldhouwer Pygmalion verliefd wordt op zijn eigen schepping: Maar onderwijl hij door wondere kunst met den beitel bewerkte ’t…
De nachtmerrie van Eden
ANTICHRIST (2009, regie: Lars von Trier). Houd je tijdens het vrijen je ogen open of dicht? En wat betekent dat? Wil je met gesloten ogen bewust de wereld buitensluiten, zodat je extra geconcentreerd bent op het genot? Of leiden je oogleden juist een eigen leven tijdens de daad? Antichrist draait om de vraag of het…
Oplichters met een klein hartje
AMERICAN HUSTLE (regie: David O. Russell). American Hustle opent met de speelse disclaimer ‘some of this actually happened’. Dat lijkt een beetje op het ‘most of what follows is true’ waar George Roy Hills anti-Western Butch Cassidy and the Sundance Kid (1969) mee begon. ‘Deels echt gebeurd’ of ‘deels waar’, het is natuurlijk niet helemaal hetzelfde. Toch heeft David O….
High & low camp
LES RENCONTRES D’APRÈS MINUIT (regie: Yann Gonzalez). Christopher Isherwood gaf ooit een denigrerende definitie van low camp: ‘a swishy little boy with peroxided hair, dressed in a picture hat and a feather boa pretending to be Marlene Dietrich’. High camp is moeilijker. Riskanter. Er zit in ieder geval één moment van high camp in Les rencontres d’après minuit, een film…